 |
 |
|
|
Bovenstaande foto dateert van juli 1945 en is afkomstig van Tineke Verbakel, wier vader en grootvader betrokken waren bij het verzet in Boskoop (collectie Verbakel Bontekoe). Zij schrijft: 'Dit is een voor mij en mijn familie belangrijke foto. De huldiging van mijn grootvader C.A. Bontekoe (Manus) links, in het midden H. Wiersma (De Bruin) en rechts mijn vader J.A.M. Verbakel (Van Putten).' Tineke wees tevens op de video die Marga van Praag in 1990 maakte voor het Jeugdjournaal, over het onderduiken van haar. Hierin komt ook Haitze Wiersma naar voren.
Deze foto van de knokploeg Sneek is gemaakt op 20 april 1945, enkele dagen na de bevrijding. Wiersma staat helemaal links. De man rechts op laarzen en met een NBS-band om zijn arm is Gerard Reeskamp (schuilnaam Harrie) ofwel 'De Drogist', over wie Ad van Liempt een boek heeft geschreven. Koerierster Volie de Jong, schuilnaam Mary, de bezitter van de foto zit tweede van rechts. Zie over haar activiteiten in de oorlog het interview in de Leeuwarder Courant van 13 april 2022. Met goedvinden van Volie heeft HK een afdruk van de foto ontvangen. De foto is genomen voor Hotel Hanenburg en volgens Henk van der Veer uit Hommerts in een krantenbericht zijn het zittend v.l.n.r.: Ans Dam, Jitske Reitsma, Franskje Masselink-Reitsma, Volie de Jong (Van der Veer noemt haar Mary van der Werf) en Jannie Hettinga. Midden: Haitze Wiersma, Cor Stavast, onbekend, Chris Hofing, Johan Kingma, onbekend, Gerard Reeskamp. Achter: Jaap van 't Zet, Tinus Pieters, Ab Rob, Doede Boomsma, Piet Hofing.
Politieman Haitze Wiersma (Oosthem 1911-1982) sprak nooit over wat hij als verzetsman meemaakte. In 1943 was hij in Boskoop actief onder onder de schuilnaam De Bruin, als coördinator van regionale Verzetsgroepen. Begin 1944 nam hij de leiding op zich van het district Sneek, onder de schuilnaam Wietze. In die hoedanigheid heeft hij in diverse plaatsen knokploegen opgericht, o.a. te Sneek, Scharnegoutum, Joure, Echtenerbrug, Bolsward en ook in Koudum, waar Gerben Oppewal de KP-leider was. Deze ploeg, onder wie Gerben Ypma, de marinier Jaap Niemans, Jan Tuchscherer die de auto bestuurde en voor deze gelegenheid ook Haitze Wiersma zelf, pleegde de tweede succesvolle kraak van het distributiekantoor te Workum, wat zou leiden tot de bloedige razzia van de Sicherheits Dienst op 16 augustus 1944.
Over zijn activiteiten in Friesland heeft Wiersma in dec. 1949, bijna vijf jaar na de bevrijding, een zeer summiere en weinig zeggende verklaring afgelegd bij de Vereniging Friesland 1940-1945 (te openen via de koppeling onderaan deze pagina). De interviewer kreeg alleen iets te horen over de organisatie van het verzet. Wiersma zweeg ook hier over de activiteiten waarbij hij betrokken is geweest. In Koudum waren dat in ieder geval de genoemde bonkaartenroof te Workum met de knokploeg van Koudum (voorafgaand op het ombrengen door de Duitsers van Tjalke van der Wal en Gerben Ypma) en de bevrijding op 11 februari uit het politiebureau van Sneek van twintig gevangenen onder wie de vijf Koudumers. Zij waren opgepakt op 10 februari 1945. De reden voor hun arrestatie zou vergelding zijn voor het ombrengen vijf dagen eerder, van iemand die onderduikers zou hebben verraden. Het staat vast dat het verzet in Koudum in ieder geval één en mogelijk twee personen heeft omgebracht, zoals is gereconstrueerd in It Grutte Swijen.
Wiersma veel onderduikers kunnen helpen, vooral Joden, onder wie o.a. de gebroeders Jaap en Max van Praag. In zijn Boskoopse tijd betrok hij zijn zwager Wiebe Munniksma bij de ondergrondse activiteiten, door onderduikers naar Koudum te sturen die Wiebe dan onderbracht en van voedselbonnen voorzag.
Wiersma beschikt over een netwerk van onderduikmogelijkheden, schrijven Marga van Praag en Ad van Liempt, in het boek: Jaap en Max: het verhaal van de broers Van Praag (Amsterdam 2011). Zij schrijven ook over de de enorme angst en spanning die onderduikers en illegale werkers bijna permanent in zijn greep hield. De Duitsers beginnen steeds feller jacht te maken op Wiersma. In die periode woont hij in hetzelfde huis als de Van Praags. Op een ochtend zegt Max van Praag tegen hem: 'zeg De Bruin, jullie hebben gisteravond een distributiekantoor overvallen, en ook vijf Duitse uniformen meegepikt.' Wiersma (de Bruin) schrikt. 'Hoe weet je dat?' 'Omdat je hardop droomt.' Wiersma zal de daaropvolgende nachten nog steeds hardop dromen, maar van nu af aan alleen nog in het Fries - Max en Sari kunnen het niet meer verstaan.
Na de bevrijding zou Wiersma het burgemeesterschap van Franeker zijn aangeboden, maar hij heeft dit niet aanvaard.
Dit artikel is bijgewerkt op 4 april 2021, 15 okt. 2021, 6 nov. 2021 en 13 mei 2022. In een vorige versie stond ten onrechte dat Haitze Wiersma geen verklaring had afgelegd bij de Vereniging 1940-1945. Ulfert de Jong kreeg een kopie van de betreffende verklaring in handen (Tresoar 350, Vereniging Friesland 1940-1945, nr. 1340). Ook stond in de vorige versie dat Arend Klee de omgebrachte verrader was en dat hij zou zijn gedood op 5 februari 1945, conform verklaringen van politie en verzetsmensen Osinga en Steenhuisen. Deze verklaringen bevatten echter tegenstrijdigheden. Op 14 okt. 2021 schreef Mark Boon over de betekenis van het glazen schildje. Op 6 nov. 2021 reageerde Tineke Verbakel. Op 13 mei 2022 is de groepsfoto knokploeg Sneek geplaatst en op 25 september aangevuld met de namen.
Jan de Vries, 4 april 2021
