Dominee Wouter Reiniersz

Wouter Reiniersz (1569-1636), of op zijn zondags Wolterus Regneri, is een buitenbeentje en misschien wel de meest bijzondere van alle predikanten die door de eeuwen heen in de Koudumer Martinikerk gestaan hebben. Hij had namelijk helemaal geen opleiding genoten, maar was ziekentrooster geweest op een VOC schip en kon amper schrijven. Zijn benoeming in 1609, toen Douwe van Epema grietman was, moet gezien worden in het kader van het groeiende belang van de zeevaart voor het dorp.  In zijn tijd is het herdenkingsbord aan de Spaanse overval op Koudum in 1586 in de kerk gehangen.

Van geboorte was Reiniersz een Fries zoals blijkt uit de akte van ondertrouw d.d. 5 april 1597: Wouter Reniersz van Groenendal in Vrieslant, omtrent 28 jaar, mandenmaker, wonend Halsteeg, verklarend geen ouders meer te hebben, met Elsje Jansdr, 23 jaar, wonend in De Nes, met haar moeder Stijn Jans. Hij kan van oorsprong uit Warns komen want daar was een plek die in de 17de eeuw Groenendal werd genoemd. Groenendal was ook de naam van een buurtschap bij St Nicolaasga.

De VOC en later ook de WIC, hadden dergelijke ziekentroosters of krankenbezoekers in dienst op hun schepen. Ze waren aan boord voor het verlenen van geestelijke zorg aan de opvarenden. Er was een tekort aan gereformeerde dominees voor dat werk. Vaak waren het gewezen predikanten of schoolmeesters, maar nog vaker mannen , zoals Reiniersz die een eenvoudig ambacht uitoefenden. Ze mochten lichamelijk niets mankeren en van onbesproken gedrag zijn. Bij de selectie werd echter nog het meest gelet op hun zangkwaliteiten. Ziekentroosters moesten de melodieën van alle psalmen uit hun hoofd kennen.

Een man uit de praktijk dus, die respect afdwong bij het zeevaardersvolk. In 1602 voer hij op het schip 'Haerlem' naar Oost-Indië, op wat een van de eerste reizen moet zijn geweest van de in dat jaar opgerichte VOC. Twee jaar later kwam hij weer terug met het schip 'Leyden'. Zijn meerderen gaven hem naderhand een bewijs van goed gedrag, waarmee hij kennelijk in aanmerking kwam om dominee te worden. De eerste gemeente van Wouter Reiniersz was West-Vlieland, het niet meer bestaande, want in zee verdwenen dorp op dat eiland. Na een examen voor de gemeente van West-Vlieland kreeg hij in 1605 zijn aanstelling als predikant.

Zie over hem ook De boetedoening van Hertman Hertmans.

Aantekeningen uit het kerkenraadsboek van Koudum. Links het gekrabbel van dominee Wouter Reiniersz, en rechts dat van zijn gestudeerde oud-collega Frederick Reiners, uit 1587.