Onder de Koudumer gezinnen die in 1889 naar Argentinië emigreerden was ook het gezin van kuipersknecht Jacob Schurer[i]. Jacob Schurer werd geboren in Koudum op 18 augustus 1864. Zijn vader was de arbeider Jozeph Schurer (*Koudum 19-5-1838 - †Koudum 8-7-1923), zijn moeder was Antje Jacobs Hoekstra (*Koudum 23-5-1838 - †Koudum 18-1-1911).
Jacob wordt net als zijn vader arbeider en verhuist op 11 mei 1880, hij is dan nog geen zestien, naar Lemsterland. Op 8 mei 1886 gaat hij naar Oldeboorn. In Oldeboorn trouwt Jacob Schurer op 23 september 1887 op 23-jarige leeftijd met de 21-jarige Jetske Piersma, de dochter van logementhouder Jan Piersma in Oldeboorn.
Jetske Piersma werd op 16 mei 1866 “toevallig”, zo zegt de geboorteakte,[ii] in Nijehaske geboren. Haar ouders, Jan Piersma en Antje Hendriks Stevens woonden officieel in Molkwerum, maar vader Jan Piersma was schipper. Ook broer Geert in 1868 ‘toevallig’ in Nijehaske geboren. En zo ‘toevallig’ is het niet dat Jetske en Geert in Nijehaske geboren zijn. Daar woonde Akke Pieters Kuipers, hun oma van moeders kant, die in Nijehaske een winkeltje had en waar Antje blijkbaar de bevalling afwachtte. Een zusje van Jetske, Atje, is geboren op 23 februari 1873 “te Haskerdijken in zijn schip”, aldus het geboorteregister.
Een week na het huwelijk vertrekt het pasgetrouwde stel op 1 oktober 1887 van Oldeboorn naar Woudsend. Op 19 januari 1888 worden Jacob en Jetske ingeschreven in het bevolkingsregister van Wymbritseradeel waar ze in het dorpje Ypecolsga gaan wonen. Daar wordt op 6 februari 1888 zoon Jozef geboren. Op 6 maart 1889 wordt in Terwispel (gemeente Opsterland) dochter Antje geboren, hoewel vader, moeder en zoon Jozef volgens het bevolkingsregister van Wymbritseradeel pas op 12 mei officieel verhuisd zijn naar Terwispel[iii]. Op 20 september wordt dit gezin ingeschreven in het bevolkingsregister van Hemelumer Oldeferd, met als adres Koudum A/24. Tien dagen later wordt het gezin alweer uitgeschreven wegens vertrek naar Argentinië.
Het gezin van Jacob Schurer vertrekt op 25 september 1889 met de ss Schiedam uit Amsterdam, net als enkele andere gezinnen uit Koudum. De reis is onder andere beschreven in een aantal brieven die Jan Cornelis Koornstra naar familie in Koudum stuurde[iv]. Op 30 oktober arriveren ze in Buenos Aires waar ze vijf dagen verblijven in het emigrantenhotel. In een brief van 2 november 1889 schrijft Koornstra dat de wegen van de Koudumers zich in Buenos Aires scheiden:
“Wij gaan naar Chacabuco, 6 uur sporen hier vandaan. Ik en Douwe Abes [Visser], met zijn beiden als Koudemers. De anderen zijn her en derwaarts gevlogen. Die waren te haastig, anders waren wij bij elkander gebleven.” En even verder schrijft Koornstra: “Jelle de Boer en Rein Kuaree [Quarré] gaan naar de La Plata. Jan Kruis en . . . , en Jaring zijn gisteravond gegaan, 17 uur sporen het land in.” Waarschijnlijk heeft op de plaats van de . . . . een onleesbare naam gestaan, mogelijk de naam van Jacob Schurer[v].
Vrijwel niets is bekend over het korte verblijf van de familie Schurer in Argentinië, maar tijdens de reis naar Argentinië is dochter Antje, slechts een half jaar oud, overleden. Op 10 januari 1890 heeft de ambtenaar van de gemeente Hemelumer Oldeferd bericht gekregen van kapitein Roggeveen uit Buenos Aires, waarin deze het overlijden meldt van Antje Schurer op 14 oktober 1889 aan boord van de ss Schiedam.
Op 24 april 1892 wordt Jacob Schurer weer ingeschreven in het bevolkingsregister van Hemelumer Oldeferd, alleen, zonder vrouw en/of kind. Nog geen drie maanden later vertrekt hij (20 juni 1892) naar de gemeente Haskerland, om op 5 augustus 1892 weer terug te keren naar Koudum. Op 12 mei 1893 is hij vervolgens naar Lemmer verhuisd.
In het huwelijksregister van Lemsterland wordt op 30 december 1893 de echtscheiding tussen Jacob Schurer en Jetske Piersma uitvoerig ingeschreven.[vi] Het vonnis van de echtscheiding is uitgesproken door de arrondissementsrechtbank te Heerenveen op 1 september 1893. Bij de zitting van de rechtbank was Jetske Piersma, “de gedaagde”, niet aanwezig. De echtscheiding was aangevraagd door Jacob, op grond van overspel.
Jacob en Jetske hebben samen in Oldeboorn gewoond tot november 1890 – zo zegt het huwelijksregister - “op welk tijdstip zij elkander hebben verlaten”. In maart 1892 heeft Jetske in Argentinië een kind gekregen, “terwijl eischer [Jacob] sedert November 1890 geen vleeschelijke gemeenschap met haar heeft gehad dat de gedaagde alzoo heeft gepleegd overspel”.
Volgens dit register woont Jetske Piersma op het moment dat de echtscheiding uitgesproken wordt in Oldeboorn, maar daarvan is in het bevolkingsregister niets te vinden. Mogelijk is Jetske Piersma in november 1890 teruggegaan naar Argentinië en daar gebleven? Ook van zoon Jozef is niets gevonden. Heeft zijn moeder hem meegenomen naar Argentinië? Of is Jetske Piersma toch met zoon Jozef in Argentinië achtergebleven op het moment dat Jacob Schurer weer naar Friesland terugging?
Jacob Schurer is op 28 mei 1897 in Lemmer op 32-jarige leeftijd hertrouwd met de 21-jarige Artje de Jong die oorspronkelijk uit Munnikeburen kwam. Ze kregen drie kinderen[vii], verhuisden in 1905 naar Steenwijk en later naar Groningen. Op 24 februari 1939 is Jacob Schurer in Groningen overleden. Zijn tweede vrouw Artje overleed in Groningen op 30 januari 1942.
[i] Inleidende informatie over de emigratie naar Argentinië (van Koudumers) in 1889 op de pagina ‘Emigratie van Koudumers naar Argentinië eind 19e eeuw’.
[ii] Geboorteregister 1866, archiefnummer 30-16, Burgerlijke Stand Haskerland - Tresoar, inventarisnummer 1023, aktenummer 0092.
[iii] Bevolkingsregister Wijmbritseradeel_487_1881.
[iv] Zie de pagina van Jan Cornelis Koornstra op de website van Histoarysk Koudum: https://historisch.koudum.nl/index.php/familiealbums/familiealbums-k-l/jan-cornelis-koornstra-1850-1898-pagina
[v] De brieven van Jan Cornelis Koornstra staan uitgetypt op de website van de Historische Vereniging Noordoost-Friesland: https://www.hvnf.nl/genealogie/emigration/Nederlands/Argentinie/Koornstra/KoornstraIntro.htm.
[vi] Huwelijksregister 1893, archiefnummer 30-24, Burgerlijke Stand Lemsterland - Tresoar, inventarisnummer 2023, aktenummer 0032. Ook in het huwelijksregister van de gemeente Uteringeradeel (waartoe Oldeboorn behoorde) staat de echtscheiding beschreven: Huwelijksregister 1887-1889, archiefnummer 30-38, Burgerlijke Stand Utingeradeel - Tresoar, inventarisnummer 2019, aktenummer 0037.
[vii] Geertje Schurer 1898-1909; Joseph Wilhelmy Pier Schurer 1900-1958; Harmen Schurer 1910-?.
