Op de bekende gravure van Bulthuis uit omstr. 1785 is aan de linkerkant het uithangbord van de herberg 'de Pauw' te zien. De herberg stond zoals te zien is aan de zuidzijde van de huidige Hoofdstraat ter hoogte van nr. 29. De oudste vermelding van een herberg in Koudum met deze naam is te vinden in een schuldbekentenis uit 1689 van de uitbaters Douwe Gerrits Jaarsma, herbergier in De Pauw op Coudum, en Wapke Martens Britsma, echtelieden. Zij trouwden te Workum op 4 maart 1677. Hij was naast herbergier te Koudum ook pachter van de dorpsdaelder, dat wil zeggen dat hij de dorpsbelasting inde.
30 april 1689, schuldbekentenis; Douwe Gerrits Jaarsma, herbergier in De Pauw op Coudum, en Wapke Martens Britsma, echtelieden, debet 200 gulden tegen 5% jaarlijkse rente aan Pier Jansen Faber, vroedschap te Staveren, wegens geleverde Hollandse bieren. Geregistreerd 30 jan. 1690 (Tresoar 13-18 nr. 37 / 508).
Uit andere documenten blijkt dat Gerrit en Wapke of Waebke de herberg kochten in 1685, en de diverse omschrijvingen maken duidelijk dat hun aankoop op dezelfde plaats stond als het pand op de tekening. Ze kochten het pand van Ruardus Nicolai, secretaris en notaris te Hindeloopen, die tevens biersteker was, oftewel een biergroothandel dreef. Nicolai kocht het pand elf jaar eerder, om zijn afzet te verzekeren, maar toen heette de herberg nog 'de Witte Swaen'.
De onderstaande tekst betreft de aankoop door Douwe Gerrits Jaarsma van de herberg van de erven van secretaris Nicolai. De naastliggers Holwerda en Heineman woonden in huizen met stemrecht, resp. de nummers 39 en 40 (op de herberg rustte geen stemrecht), op grond waarvan zeker is dat het om 'de Swaen' moet gaan.
19 sept. 1685, derde proklamatie van openbare verkoop; de erven van Ruardus Nicolai, secretaris te Hindeloopen als verkoper van seeckere huijs en stede, staande en gelegen op den dorpe Coudum, in de Kerkebuijren, streckende voor van de halve straat tot achter aen de halve weg, hebbende de erfenamen van wijlen de executeur Holwerda c.s. ten zuiden en de notaris Heineman ten noorden naesten. Bezwaard met 12 stuivers floreenlasten. Koper werd op 21 september 1685 Douwe Gerrits voor de somma van 580 gulden. Zolang de koper zelf geen nering van biersteekerie [biergroothandel] drijft, sullen hij en sijne successoren athoos gehouden sijn haare bieren te halen van de erfgenamen en nakomelingen van wijlen de secretaris Ruardus Nicolai (Tresoar 13-18 nr. 24 / 383).
Douwe en Wapke hebben de oude naam laten vallen en hun zaak 'de Pauw' gedoopt. Mogelijk had de keuze te maken met het bier dat zij schonken. Hollandse- en dan met name Haarlemse bieren waren ook toen al populairder dan het eigen Friese bier, en in Haarlem was destijds een brouwerij 'de Pauw'. Uit de bovenstaande schuldbekentenis uit 1689 blijkt overigens dat Douwe zich niet hoefde te houden aan de bij de aankoop gemaakte afspraken. p>
Leeuwarder courant (10 april 1782).
|
|
|
Herberg 'de Pauw' heeft bestaan tot 1903. Advertenties (L) Algemeen handelsblad (6 sept. 1874) en (R) Nieuwsblad van Friesland (21 febr. 1903). In 1969 is in Koudum een hotel geopend met de naam 'de Pauw'.
