Het huisje in het midden is Smidsweg nr. 3. Hier woonde Jelle de Wal (1878-1928), machinist van de zuivelfabriek. Hij is in Koudum 'de man fan it nije ljocht', want in een schuur achter zijn huis vestigde de 'Coöperatief werkende Vereeniging tot levering van Electriciteit te Koudum' in 1918 een generator die het dorp van stroom voorzag, en Jelle werd benoemd als machinist. Aannemer Hendrik de Jong deed de administratie. De oprichting was een initiatief van Dorpsbelangen. Jelle nam later ontslag bij de zuivelfabriek en vestigde zich als elektricien. Hij legde installaties aan en verkocht lampen en elektrische apparaten, en ook fietsen. Jaap Harsta nam de zaak over en naderhand is het bedrijf verhuisd naar de Hoofdstraat, op nr. 18, waar anno 2017 Installatiebedrijf Hiemstra B.V. is gevestigd.
 |
|
Op deze foto staat Jelle de Wal rechts, de ander is een monteur. Gerhard Koopmans schreef bij deze foto: Koudum hie al ridlik gau it nije ljocht. Dat waard opwekke troch dizze generator. Mar ja, it wie wol faak yn de war, en dan moast de monteur wer komme (Galama oant H.A.N. / 94). 's Nachts draaide de generator niet. Een kwartier voor Jelle het apparaat 's avonds uitschakelde onderbrak hij de stroom even, zodat iedereen wist dat het bedtijd was. In 1922 is de generator verkocht en kreeg Koudum aansluiting op het net van het in 1916 opgerichte Provinciaal Electrisch Bedrijf, zoals men dat aanvankelijk noemde, afgekort P.E.B. De coöperatie bleef eigenaar van het kabelnetwerk en de meters en kocht voortaan de stroom voor de leden in bij het P.E.B. In 1926 is de naam gewijzigd in: 'Coöperatieve Vereeniging Electron W.A. te Koudum'.
 |
 |
Het P.E.B. is in 1916 opgericht. Alleen Jan Fokkes Fokkema van de CHU was tegen. In 1941 moest de coöperatie Electron gedwongen stoppen omdat het bedrijf genaast werd door het P.E.B. Op dat moment waren er ruim 400 leden die samen 7000 gulden mochten verdelen (Nieuwsblad van Friesland, 23 febr. 1942).
De koppeling hieronder opent de stukken voor de jaarvergadering van de coöperatie van 1920. Deze stukken zijn, met meer van deze aard, aan Histoarysk Koudum gedoneerd door de fam. De Jager.
Nieuwsblad van Friesland, 14 maart 1922.
Leeuwarder courant, 22 juni 1922. gevonden op: Delpher.nl