Abe Douwes Visser
Het gezin van Abe Visser was één van de negen gezinnen uit Koudum die op 25 september 1889 met de ss Schiedam naar Argentinië vertrokken[i]. Abe Douwes Visser was de zoon van schipper Douwe Haitzes Visser (geboren in Koudum 14-10-1816, overleden op 2-8-1895) en Grietje Wouters. Zijn moeder overleed op 11 mei 1850 te Koudum. Abe was op 13 maart 1844 geboren en was dus zes jaar oud toen zijn moeder stierf. Hij had een oudere broer, Haitze, die in 1840 geboren was, en later ook – vanuit Hindeloopen - naar Argentinië zou vertrekken.
Arbeider Abe Visser trouwde op 16 mei 1867 in Koudum met Aaltje Hoekstra (geboren op 26 juni 1844 in Koudum). Het echtpaar kreeg negen kinderen, waarvan er één als jong meisje overleed (Grietje, geboren op 28-08-1876 in Koudum en daar overleden op 26-03-1885). De tweede zoon, Jacob, geboren op 14 augustus 1869 verliet Koudum op bijna 18-jarige leeftijd naar Leeuwarderadeel.
Abe Visser werd met zijn vrouw en de zeven kinderen die bij het gezin in Koudum woonden op 30 september 1889 uitgeschreven uit het bevolkingsregister van Hemelumer Oldeferd (laatste adres Klein Weste A/38) wegens vertrek naar Argentinië. De kinderen zijn Douwe (geboren 01-02-1868), Klaas (geboren 24-03-1871), Trijntje (geboren 16-08-1873), Haitze (geboren 08-12-1874), Jottje (geboren 06-08-1879), Yke (geboren 15-10-1883) en Grietje (geboren 20-04-1887).
Voordat Abe Visser met zijn gezin naar Argentinië vertrok had hij op 23 september 1889 bij de notaris een volmacht afgegeven. Die volmacht gaf hij aan Tjitte Geerts Piersma, logementhouder (van het Wapen van Friesland) in Koudum[ii]. Piersma vertegenwoordigt en beheert in Nederland allerlei zaken die Abe Visser en diens vrouw betreffen, zoals eventuele erfenissen.
In Argentinië
Het schip, de ss Schiedam, arriveerde op 30 oktober 1889 in Buenos Aires. Daar moesten de emigranten eerst een paar dagen in het emigranten-hotel doorbrengen. Jan Cornelis Koornstra, ook uit Koudum, stuurt op 2 november 1889 een brief naar zijn familie in Koudum, waarin hij dat beschrijft[iii]. Vlak voordat hij de brief zal posten komt er bericht waar ze heen zullen gaan: “Wij [Jan Koornstra met zijn gezin] gaan naar Chacabuco, 6 uur sporen hier vandaan. Ik en Abe Douwes [Visser], met zijn beiden als Koudemers. De anderen zijn her en derwaarts gevlogen.”
In 1896 woont het gezin van Douwe Visser in Chacabuco, maar niet helemaal duidelijk is of deze oudste zoon van Abe Visser vanaf 1889 in Chacabuca gewoond heeft, of er net weer is komen wonen. In een brief die de eveneens uit Koudum afkomstige Wouter Wouters plaatste in het Nieuw Advertentieblad van 4 maart 1896 schrijft Wouters onder andere:
“Douwe Visser is ook in Chacabuco gekomen, maar dezen gaat het minder voor den wind. Zijne vrouw is sukkelende en de doktersvisites zijn hier schrikkelijk duur. Mijne buurvrouw werd onlangs ziek en de dokter, die slechts drie keeren bij haar is geweest, leverde eene rekening in van 162 pezo’s. Hij rekende 50 pezo’s of guldens per visite en 4 pezo’s bovendien voor het komen met de koets. En dan komt nog de rekening van den apotheker, die ook volstrekt niet van lage cijfers houdt[iv].”
In 1898 woont Abe Visser met zijn vrouw Aaltje Hoekstra in Estacion O`Higgins, Argentinië. Dat blijkt uit een akte, opgemaakt na het overlijden in Koudum van Jacob Ykes Hoekstra, zijn schoonvader, op 13 maart 1898[v].
In 1914 wonen sommige kinderen van Abe Visser nog steeds in Zuid-Amerika, hoogstwaarschijnlijk Argentinië. Dat zijn Douwe Abes Visser die dan landbouwer is; Jacob Abes Visser is dan kleermaker. Trijntje Abes Visser woont in 1914 ook in Zuid-Amerika en is gehuwd met neef Douwe Haitzes Visser. Zoon Jotje Abes Visser is ook landbouwer en woont, net als zijn zus Grietje Abes Visser in 1914 in Zuid-Amerika. Zoon Klaas Abes Visser is dan kleermaker in Zuid-Afrika.
Die gegevens uit 1914 komen uit een akte waarin de erfenis geregeld wordt wegens het overlijden van Douwe Haitzes Visser op 2-8-1895 (in gemeenschap van goederen getrouwd met Johanna Lieuwes van der Veen). De nalatenschap kon niet eerder geregeld worden wegens het ontbreken van volmachten van erfgenamen die in het buitenland wonen[vi].
Haitze Douwes Visser
Ook Haitze Douwes Visser, een broer van Abe, is naar Argentinië geëmigreerd. Haitze Douwes Visser werd in Koudum geboren op 3 december 1840. Schippersknecht Haitze trouwde op 22 februari 1863 met Tietje Jans de Jager die uit Workum kwam. Dochter Grietje werd twee maanden later, op 23 april 1863, in Workum geboren, waar moeder Tietje toen (tijdelijk?) woonde. Het meisje overleed tien weken later al, op 4 juli. Het jonge gezin woonde toen in Koudum.
Zoon Douwe werd geboren in Koudum op 8 mei 1864 en is overleden op zesjarige leeftijd op 12 april 1870. Op 13 november 1865 werd zoon Jan in Koudum geboren. Dit jongetje werd slechts 16 weken oud en overleed op 1 maart 1866 te Koudum. Moeder Tietje overleed twee maanden na de dood van haar laatstgeborene op 3 mei 1866.
Haitze Visser heeft dus in zeven jaar tijd zijn vrouw en hun drie jonge kinderen verloren. Hij trouwt op 26 november 1871 voor de tweede keer, met Maaike Zweed. Zij is op 17 maart 1846 geboren in Hindeloopen, waar ook het huwelijk plaats vindt. Haitze en Maaike wonen tien jaar in Koudum, maar Haitze is schipper en het gezin is niet altijd in Koudum. In die periode worden vijf kinderen geboren: Douwe Visser geboren 30-03-1872 aan boord van het schip van zijn vader in Hindeloopen; Jappe, geboren 22-03-1874 in het huis van opa Jappe Zweed in Hindeloopen; Klaas, geboren 15-06-1876 in Koudum; Aag, geboren op 07-07-1878 in Koudum en Grietje, geboren op 07-01-1881 in Koudum.
Op 20 juli 1881 verhuist het gezin naar Hindeloopen. Daar worden nog twee kinderen geboren. Antje, geboren op 22-04-1884, en Abe, geboren op 06-07-1887. Van Hindeloopen emigreert Haitze Visser met zijn vrouw en kinderen naar Argentinië. In het bevolkingsregister van Hindeloopen staat bij dit gezin slechts vermeld “Naar de Argentijnsche Republiek”, maar er staat geen datum bij. Het ligt voor de hand te denken dat het gezin van Haitze Visser, net als dat van zijn broer Abe, op 25 september 1889 met de ss Schiedam naar Argentinië vertrokken is.
Blijkens de hierboven genoemde akte van 1914 wonen sommige van de kinderen dan nog in Argentinië, althans in Zuid-Amerika, andere in Zuid-Afrika. Douwe Haitzes Visser, landbouwer en gehuwd met Trijntje Abes Visser (zijn nicht) in Zuid- Amerika; Klaas Haitzes Visser, landbouwer, te Zuid-Amerika, Antje Haitzes Visser, zonder beroep, wonende in Noord-Amerika; Grietje Haitzes Visser, zonder beroep, wonende te Zuid-Afrika; Aagje Haitzes Visser, zonder beroep, wonende te Zuid-Afrika.
Verdere gegevens zijn niet bekend.
[i] Inleidende informatie over de emigratie naar Argentinië (van Koudumers) in 1889 op de pagina ‘Emigratie van Koudumers naar Argentinië eind 19e eeuw’.
[ii] Minuut-akten 1898, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 072081, aktenummer 00031 (pagina 71, via allefriezen.nl)
[iii] Zie de pagina over Jan Cornelis Koornstra: https://historisch.koudum.nl/index.php/familiealbums/familiealbums-k-l/jan-cornelis-koornstra-1850-1898-pagina
[iv] Zie de webpagina over Wouter Wouters.
[v] In de acte (zie noot 2) staat ‘Estacion d’Higgens’. Estacion O’Higgins is het treinstation van O’Higgins, tussen Junin en Chacabuco in, 250 kilometer ten westen van Buenos Aires.
[vi] Minuut-akten 1914, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 072100, aktenummer 00089; Gemeente: Hemelumer Oldeferd; Periode: 1914. Notaris: Sebo Sierks Kantoor: Koudum I Repertoire: 072102. Aktedatum: 21-11-1914.
