Telefooncentrale voor 1958

In 1958 is het telefoniesysteem ingrijpend veranderd door de komst van een automatische telefooncentrale. Koudum en Hindeloopen kregen het kengetal of netnummer 05142 toegekend en alle aansluitingen een driecijferig nummer. Voor 1958 was er geen netnummer en bestond het nummer van de aansluiting uit twee of drie cijfers. Alle verbindingen werden handmatig geschakeld. Toen later de driecijferige nummers op dreigden te raken kreeg iedere aansluiting het cijfer 1 voor het bestaande nummer. Nog weer later is het netnummer verkort tot 0514 en kregen de Koudumer aansluitingen de cijfers 52 als begin.

 

Lokale telefoonnetten ontstonden in de decennia rond 1900. Naar verwachting kreeg Koudum de eerste aansluitingen tussen 1900 en 1910 en het lokale net kreeg waarschijnlijk eenvoudig interlokale aansluiting omdat er al sinds 1882 in het dorp een rijks telegraafkantoor gevestigd was, zeer waarschijnlijk in het hulp-postkantoor dat Koudum toen rijk was. In kranten is er niet veel informatie over te vinden. Het waren de ondernemers die het eerst de stap namen naar de telefoon, hoewel dr. P. Wiersema waarschijnlijk de eerste was die een aansluiting nam, waarschijnlijk had hij nr. 1. In 1929 kostte een telefoongesprek 30 cent, voor drie minuten. Het bovenste bericht links is afkomstig uit: Provinciale Overijsselsche en Zwolse courant (2 febr. 1882), daaronder Leeuwarder courant (26 okt. 1909) en rechts uit Algemeen Handelsblad (25 nov. 1916).

Tot de komst van de automatische centrale was telefoneren een omslachtig gebeuren. Hindrik de Jong: Als je wilde bellen dan gaf je een paar flinke slingers aan het krukje van de telefoon. De inductor in het toestel zette spanning op de lijn waardoor er in de centrale een klepje met jouw nummer openviel en de telefoniste kon daaraan zien wie gebeld had. Via een draad met stekker maakte ze met jou contact en meldde zich. Je kon dan een nummer aanvragen b.v. nummer 14 van Kemker. Dan moest je de telefoon neerleggen en na een tijdje had de telefoniste de verbinding klaar en belde ze terug en zei dan tegen beide dat je kon spreken en dan had je Hans Kemker aan de lijn. Bij een interlokale verbinding, als het aangevraagde nummer ver weg was, dan kon het nog wel eens een tijdje duren voordat er contact was. Er waren verschillende typen toestellen, maar ik weet nog dat bij slagerij Hette Boonstra in de Hoofdstraat de telefoon in de gang aan de muur hing. Dat was een hele mooie, die leek op het toestel van het plaatje op deze pagina. Eind 1957 of begin 1958 is de centrale vervangen door een nieuwe met z.g. stappenrelais en kreeg iedereen een toestel met kiesschijf. De krantenberichten komen uit de Friese Koerier van 25 april 1956 en 31 maart 1958.

Op de foto van omstreeks 1955 is Annie Heins te zien als telefoniste van Koudum. De oude handgeschakelde centrale stond in het postkantoor, dat toen de foto gemaakt werd gevestigd was in aan de Hoofdstraat op nummer 43. Kantoorhouder was  Lykele Griek. De centrale was bezet van 8.00 tot 21.00 uur en op Zon- en feestdagen van 8.00 - 9.00 uur. Sommige aansluitingen hadden een z.g. doorverbinding. Zij waren aangesloten op een continu bemande centrale en konden dus altijd bellen en gebeld worden. In de gids stond bij de naam dan een 'paragraafteken', om duidelijk te maken dat men 'doorverbinding' had. Deze mogelijkheid was er al in 1927 (foto uit het archief van boekhandel Muizelaar).

Oude telefoonboeken, destijds genaamd: Naamlijst voor den interlocalen telefoondienst, zijn te vinden op delpher.nl. De bovenstaande lijsten zijn van de jaren 1927 en 1934. In het laatste jaar was 25 het hoogste nummer en was alleen nr. 18 niet in gebruik. In 1933 was dat nummer van U. Zwaan. De enige nummers met 'doorverbinding' in 1934 waren die van dokter Wiersema, wiens praktijk ook Hindeloopen omvatte, en de zuivelfabriek.

In 1950 is Koudum is te vinden in deel II van de Naamlijst voor den interlocalen telefoondienst. Nu is 50 het hoogste nummer. Een opvallende verandering is de wisseling van C. van der Sluis van 4 naar 40, ten gunste van dokter Van den Broek, die kennelijk prijs stelde op een zo laag mogelijk nummer.

Het telefoonboek van 1934 is verwerkt in onderstaande lijst, die verder is samengesteld op basis van advertenties en andere vermeldingen tot 1958. Daarom staan bij sommige nummers meerdere gebruikers. Als een zaak verkocht werd dan ging het nummer vaak mee naar de nieuwe eigenaar. In enkele gevallen kreeg een nieuwe aansluiting een oud- niet meer gebruikt nummer. De lijst geeft een mooi overzicht van de bedrijvigheid in Koudum.

Nummer Naam Naam Naam
1 Wiersema, p., huisarts L.E. Meijer, huisarts, Dammenseweg  
2 Zuivelfabriek 'Concordia'    
3 Gemeentehuis (en politie)    
4 Sluis, C. van der, kruidenier J. van den Broek, huisarts, Kninebuert  
5 Onderl. Brandwaarborg Mij 'De Zuidwesthoek', Dammenseweg    
6 Muizelaar, J.K., manufacturier, woninginrichting    
7 Aukema, J., Fouragehandel    
8 Hoekstra, R.E., Hôtel-pension Galamadammen Wachtmeester 1e kl. A. Koning, woonhuis  
9 Hoekstra, Joh., drukker    
10 Stoker, U. Automobielen, motoren, rijwielen Spoorzicht  
11 Sluis, T., notaris  Henstra, H., notaris  
12 Jong, wed. H. de, timmer en aannemersbedrijf    
13 Vries, Th. de, timmerman    
14 Kemker, J. automobielen, motoren en rijwielen verhuur    
15 Meer, B. van der, hôtel (W. v. Frl.)  Bondshotel 'Het Wapen van Friesland', R. Osinga  
16 Visser, A.D., schipper, transportbedrijf, puin-, zand- en grindhandel    
17 Vries, J. Gzn, autoverhuur inr. Radio de Vries (H. de Vries)  
18 Zwaan U., uurwerken, goud en zilverwerken (1933) Gebr. Muizelaar boekhandel  
19 Mensonides, E., Banketbakkerij, agent Holland-Amerika Lijn Klijnstra's Bakkerij  
20 Boer, M.F. de, manufacturen    
21 Bos, J.T. de, hôtel (Spoorzicht) Badpaviljoen 'De Morra', Jan de Bos  
22 Welgelegen, kwekerij, dir. P. de Vlugt Rijkspolitie, groep H.O.N. en post Koudum  
23 Jong, W.J. de, motordienst Koudum-Sneek-Leeuwarden, brandstoffenhandel P. Wiersema, rustend arts, Bovenweg, later: Gereformeerde pastorie, A.J. van Dijk  
24 Gemeente architect Brandweer, opperbrandmeester, woonhuis  
25 Harstra [Harsta], J., radiocentrale, electra, licht- en krachtinstallaties    
26 Burgemeester, woonhuis    
27 Bruinsma's Transportmiddelen-fabriek    
28 Fa. W. J. de Jong en zn  Koudumer Expeditie Bedrijf, beurtdienst  
29 S.E. Postma, filiaalhouder C.A.F.    
30 P. de Vlugt, groenteveiling    
31 Andries Hoekema, A&O-kruidenier, Hoofdstraat    
32 Tj. de Jong, Meubelen en autoverhuur, Beukenlaan, ook 8    
33 Hervormde pastorie, Dammenseweg, J. Brouwer    
34 P.E.B. in Friesland, Distr. ambt. R. Kuiper    
35 Fa. W.P. Visser, 't Meubelhuis, Beukenlaan    
36 Fa. R.P. de Boer, manufacturen en woninginrichting. Hoofdstraat    
37 O. Veninga, kruidenier en hengstenstation, Hoofdstaat    
38 Tj. Hoekstra, autobedrijf    
39 S.H. de Jong, woninginrichting, corsetten, wol enz. Beukenlaan    
40 C. van der Sluis, Centra-Kruidenier, Hoofdstraat    
41 Jelle Hoekema, VIVO-kruidenier, Smidsweg    
42 Fa. J.J. Kein & Zonen, winkelier, Hoofdstaat    
43 P. Grasman Joh. R. de Jong, Bloemisterij 'Ideaal, Hoofdstraat  
44 K.J. Hoekstra, huishoudelijke artikelen, speelgoed, Hoofdstraat    
45 H. Oost, kapper Sinnema Parfumerie, Hoofdstraat,  
46 Fa. Gebr. Pries, smederij    
47 D.H. de Jong, bouwkundige & wethouder, Beukenlaan    
48 Tj. Ypma, groentehandel, kninebuert    
49 F. Kloosterman, brood, koek-, beschuit- en banketbakkerij    
50 S. Mensonides, taxibedrijf , Beukenlaan    
51 S. Bakker, Hoofdstraat,    
52 C.J. van Oostenrijk, Dammenseweg, hoofd MULO    
53 A.J. Gras, slagerij, Hoofdstraat H. de Boer, slagerij, Hoofdstraat  
54 R. Munniksma & Zn, Zwarteweg    
55      
..      
61 De Vries-Osinga, hoeden en petten, Hoogstraat    
..      
63 P. Draijer, veehandelaar    
..      
67 S. Hengst, levensmiddelen, speelgoed, Hoofdstraat 67    
..      
73 Schildersbedrijf de Jager    
..      
81 Schildersbedrijf C. Smit    
..      
98 Fa. C. van Asperen & Zoon, Smederij    
..      
129 S. Folkertsma, veehandelaar    
..      
139 K.H. Westra, It Heidenskip 15