De Heanmar, Haanmeer in het Nederlands, afgebeeld op de kaart uit de zogenaamde Schotanus Atlas van 1685. Omstreeks 1858 is het ong. 120 ha. grote meer drooggelegd behoeve van de landbouw. De naam is eeuwenoud en waarschijnlijk afkomstig van de Heannebies, ook wel Zeebies, Oeverbies, Heen of Haan genaamd. Deze waterplant die het best gedijt in zoet of brak water, groeide in het meer en had vroeger mogelijk commerciële betekenis. In het Fries Museum hangt een andere 17de eeuwse kaart van de Heanmar, waarop de biezen zelfs lijken te zijn ingetekend, wat het belang van dit gewas mogelijk onderstreept.
Heen of Zeebies, Bolboschoenus maritimus (L.) Palla. Afbeelding afkomstig uit: Jan Kops en Herman Christiaan van Hall, Flora Batava (deel 7, 1836).
Omstreeks 1980 werd de Heanmar een natuurgebied van Staatsbosbeheer, ondanks grote bezwaren van het toenmalige gemeentebestuur. Het feit dat maar liefst drie boerderijen moesten wijken voor het natuurplan leidde in de gemeenteraad tot zeer heftige reacties.
Alleen de boerderij van Sikke Venema in het voormalige meer bleef over. Hij boert op ouderwetse wijze, ook zijn koeien zijn ouderwets: ze zijn relatief klein en dragen hoorns. De drie andere boerderijen met adres Haanmeer liggen buiten de voormalige droogmakerij, aan wat vroeger de hooiweg genoemd werd volgens een gemeentekaart uit 1850. Het is niet verwonderlijk dat de naam Heanmar wel eens wordt verbasterd tot Heamar. De foto toont een rond 1970 in de Douwe van Epemastraat nog alledaags plaatje. Sikke Venema is met paard en wagen op weg van de ouderlijke boerderij aan de Kerkhoflaan naar zijn koeien in de Haanmeer, om ze te melken.
Tegenwoordig is de Heanmar een belangrijk natuurgebied en broedgebied voor weidevogels zoals de Grutto. Hoofdzakelijk als gevolg van intensivering van de landbouw worden weidevogels ernstig in hun voortbestaan bedreigd. De bovenstaande foto is gemaakt door Albert Salverda vanuit de vogelkijkhut in de Heanmar. In 2016 is mede door de inzet van Histoarysk Koudum een pad door de Heanmar gerealiseerd. Gedeeltelijk gaat het dwars door de weilanden. Dat deel is alleen buiten het broedseizoen geopend en in verband met de veeziekte Neospora mogen honden niet op het traject dat door de weilanden voert. Ook niet aangelijnd. Els Runia en Aagje de Vries maakten een routekaart van het nieuwe ommetje, met de verschillende boerderijtypen die u onderweg aantreft. Hieronder kun u de kaart binnenhalen.
