In het laatste kwart van de negentiende eeuw had Koudum zes herbergen of logementen. In: Koudum yn myn bernejierren, schrijft Sipke Feenstra (1872-1963) daarover: Bûten de Galamadammen wêr’t doe Fimme Salmstra wenne, wienen der fiif herbergen. De nammen fan de kasteleins doedestiids binne: Jan Skuak [Schuak] wêr't no Spoarsicht is, Jouke de Boer yn ‘e Pauw [Hoofdstraat 31], Hindrik Jaarsma, [Hoofdstraat 18] derneist Wabe Snider, Tjitte Piersma yn 'it Wapen fan Fryslân', en dan noch Ruurd Sjouwes, myn frou’s heit, yn 'it Bruine Paard' dat is de plaats wêr’t no R. v.d. Veer wennet. [Bovenweg 7]. 
Een ingekleurde ansichtkaart van rond 1910 bij Spoorzicht. Links staat de bakkerij van Jotje Hoekstra. De man rechts met de handen in zijn zij moet Auke Quarré zijn, die net voor 1900 kastelein werd. Ansichtkaart ingestuurd door Jan Overzee te Son en Breugel.
 |
 |
Berichten uit de Leeuwarder courant van 24 jan 1873 en 13 sept. 1878. In zijn boek Koudum fan doe en no, op blz. 61, vermeldt G. Koopmans bij bovenstaande foto dat Spoorzicht gebouwd is omstreeks 1850 door Hessel Pot. Het jaartal lijkt niet erg waarschijnlijk, want Hessel was in 1850 nog maar 14 jaar. (Hessel Pot, geb. 20 febr. 1836, ovl. 5 mei 1899, 63 jaar, gehuwd, zoon van Mintje Hessels Pot en Eelkjen Jacobs Kuiper. Hessel trouwt 19 mei 1865 Aaltje Ooyers Postma. Zij kregen een kind: Eelkjen geb. 23 febr. 1866, overl. 21 dec. 1907, ongehuwd).
In advertenties prees Hessel zichzelf tot ong. 1870 aan als timmerman en molenmaker. Daarna, tot ong. 1873, adverteert hij als herbergier. Gezien bovenstaande advertentie (l), waarin sprake is van de verkoop door Hessel Pot van een nieuw gebouwde herberg, ligt het bouwjaar waarschijnlijk niet rond 1850 maar rond 1870. Het oudste krantenbericht over zijn opvolger Schuak dateert uit 1875. In 1878 organiseerde deze het evenement Boegsprietlopen.
De kasteleins van Spoorzicht: Hessel Pot (omstr. 1871 - omstr. 1874), Jan Gijsbert Schuak (omstr. 1874-1882), Jelle de Boer (1882-1888), J. K. Terpstra (1888-1894), Auke Quarré (1894- 1916), D.B. Visser (1916-1930), Jan en Griet de Bos-Gorter, die later uitbaters waren van Galamadammen (1930-1935), Joute en Hinne Ferwerda-de Boer (1935-1939), Wed. Hinne Ferwerda-de Boer (1939-1942), Aart en Hinne Hogeveen-de Boer (1942-1977), Brugt en Hennie Groenhof-Hogeveen (1977-1987), Peter en Ineke van der Molen-Folmer (1987-heden).
 |
 |
Advertenties uit de Leeuwarder Courant, 1884, en 7 febr. 1887, toen Jelle de Boer uitbater was. Jelle of wellicht zijn opvolger gaven de naam 'Spoorzicht' aan het etablissement. Hoe het tot dan door het leven ging is onbekend. Het spoor van Sneek naar Staveren is in 1885 aangelegd. Het zou eerst vanaf Workum via Koudum lopen, ten noorden van de Var, maar dat plan is niet uitgevoerd, het spoor ging langs Hindeloopen. Misschien stond de naam toen al op de gevel. Door de aanleg van spoorlijnen kregen meer herbergen in de buurt de naam 'Spoorzicht'. In Koudum moest je niet al te bijziend zijn om vanaf de herberg het spoor te kunnen zien; de afstand is wel drie kilometer. Maar niets belemmerde het zicht want de zuivelfabriek was er nog niet, die is pas in 1898 gebouwd. Niettemin was 'Treinzicht' een betere naam geweest want de zwarte pluim van de locomotief was van ver te zien.
 |
 |
Het bericht links staat in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant van 5 sept. 1874. Jelle van het café is waarschijnlijk dezelfde als deze succesvolle hardfietser die ook elders in dit Album genoemd staat. In 1888 is hij failliet gegaan en moet hij naar Amerika zijn vertrokken, om later weer in Friesland terug te komen. Over de opvolger Terpstra is niets bekend, na hem kwam Auke Quarré.
 |
 |
Auke Andries Quarré en Hendrikje Bleeker trouwden te Koudum op 2 juni 1876. De advertentie rechts uit de Leeuwarder courant is van 24 dec. 1894.
Stamgasten en kasteleins, v.l.n.r.: Jan Gras, Rinze Pietersma, Aart Hogeveen, Gerrit Hoekema, Fokke Hoekstra, Rimmer Osinga, uitbater van het 'Wapen van Friesland', en kastelein Veldman van 'Zeeburg' te Workum.
Kastelein Aart zit voor de deur. Hij kwam als loodgieter in Koudum toen daar de waterleiding werd aangelegd. Hinne Ferwerda de Boer was weduwe en herbergierster in Spoorzicht, en zo is het gekomen. Haar eerste man Joute Ferwerda overleed in 1939. Zelf zei ze altijd: Aart is hjir mei de wetterlieding oanspield. De dochter uit haar eerste huwelijk is Tine Klein-Ferwerda. Aart en Hinne hadden twee dochters Gretha en Hennie. Aart overleed in 1977.
Op de voorgrond de tonnen en zakken met kolen van de brandstoffenhandel van de K.E.B.
Twee bovenstaande dia's zijn in de jaren 60 gemaakt door Johan Bakker.
Plaatje van café Spoorzicht uit de tijd dat de woorden bruincafé en eetcafé nog niet in zwang waren. De bovenzaal werd in het verleden regelmatig gebruikt voor allerhande gelegenheden. Als er gedanst werd, dan moesten de balken gestut worden vanuit de gelagkamer. De rode truck en de oplegger die links staat horen bij elkaar. In de tijd van deze foto was de zuivelfabriek nog in bedrijf, te zien aan de wagen met melkbussen. Tussendoor kun je nog net de kleine boerderij zien die aan de Zwarteweg stond. Hier woonde vroeger een Vlieg en later Sipke Bakker met vrouw en vele kids. Dia Hindrik de Jong, 1962/63.
Opname uit 1973 in café Spoorzicht. [link plaatsen] Het gaat om een educatief filmpje over de toverlantaarn, vanwege het museum Laterna Magica van Peter Bonnet uit Sloten. Het jongetje speelt de jonge Peter en Piet Rõmer speelt zijn oom, de kermisreiziger Freark Bakkerus. Stamgast Hendrik Visser komt prominent in beeld. Bron: Beeld & Geluid, Hilversum. Met dank aan Catherine van Dijk.
Foto uit 1975, van Johan Bakker.
Dia uit ongeveer 1980 door Jacob Teakes van der Veer.
