Gerrit Johannes van der Ploeg (1924-1975) uit Rotterdam moet in de winter van 1941-1942 in Koudum een van de eerste onderduikers zijn geweest. Zijn onderduikplek was in de boerderij van de familie Gosse Wielinga, nu Nieuweweg 6. Daar leerde hij Johannes Hornstra kennen want die was arbeider bij Wielinga, voor dag en nacht. De twee raakten bevriend volgens Annie Aukema-Hornstra, de zuster van Johannes. De Hornstra's woonden in de buurt. Het huidige adres van hun huis is Nieuweg 36. Annie overleed in 2015, maar kort daarvoor schreef zij een verhaal over Gerrit en Johannes.
In juni 1942 werd de eerste, na te zijn verraden, opgepakt door de Duitsers en gevangen gezet in een politiecel in het gemeentehuis aan de Dammenseweg. Hij zou de volgende dag op transport gesteld worden. Maar Johannes stond klaar om te helpen en ook de ondergrondse wilde Gerrit bevrijden. Om 11 uur in de avond sloop Johannes gewapend met gereedschap door het paadje van de Binnendijk naar de Dammenseweg en het gemeentehuis. Na het glas uit het venster te hebben getikt zette hij de zaag in het kozijn om de doorgang te vergroten. Later vertelde Johannes thuis: 'het was zo'n stille horige nacht, ze konden me bijna in Hemelum horen zagen.' De doorgang was zo nauw dat Gerrit door het venster naar buiten getrokken moest worden. De ondergrondse bracht hem meteen in veiligheid.
Johannes vond onderdak in de boerderij bij Hindrik en Feikje Wiersma, aan de Hoogstraat, hoek Bovenweg. Hindrik bracht hem de volgende dag verstopt onder een vrachtje hooi naar het arkje in het riet bij It Feitesân. Gerrit was daar al. Gerhard Koopmans nam in 198 het verhaal van de uitbraak van Gerrit op in zijn boek Koudum fan doe en no, op blz. 155. Hij schrijft dat er tien politiemensen uit Leeuwarden kwamen met een speurhond, maar ze vonden de uitbreker en zijn maat niet. Ze verdwenen naar de Wieringermeer, waar Johannes tweeëneenhalf jaar bleef. Gerrit wist naar Engeland te komen waar hij dienst nam bij het Nederlandse leger en een opleiding kreeg bij de Royal Air Force.
Het volledige verhaal van Annie Aukema-Hornstra kunt u via de koppeling onderaan deze pagina binnenhalen.
 |
 |
Bijzonder genoeg zijn er minstens twee foto's gemaakt van het vernielde raampje. Het is een teken dat de situatie in 1942 en stuk minder grimig was dan in de laatste oorlogsjaren. De foto links staat in Koopmans, Koudum fan doe en no, de andere komt uit de collectie van de fam. Muizelaar.
