Lolke Dokkum (1842-1938)

Lolke Dokkum werd geboren in Warns op 9 juli 1842 als zoon van Lolke Lieuwes Dokkum en Idskje Teunis van der Zee. Hij dreef jarenlang een manufacturenzaak in Koudum en overleed op hoge leeftijd op 15 januari 1938.  Hij trouwde drie keer, omdat hij twee keer weduwe werd, en kreeg in totaal dertien kinderen, twee bij zijn eerste, negen bij zijn tweede en twee bij zijn derde vrouw. Toen hij stierf waren er nog zeven kinderen in leven.

Lolke Dokkum trouwde in 1867 met Jaay Deinum van Molkwerum. Ze gingen wonen in Warns waar hij het beroep van kramer uitoefende. In Warns werden twee kinderen geboren, Lolke in 1869 en Fekke in 1872. In dat laatste jaar verhuisde het jonge gezin van Warns naar Koudum waar Lolke Dokkum in een pand aan de Beneden Hoofdstraat (nu Hoofdstraat 58) een manufacturenzaak begon.

Zijn vrouw Jaay Deinum overleed op 24 september nog in datzelfde jaar 1872, 27 jaar oud. Lolke bleef achter met twee kleine kinderen, Lolke van drie jaar en Fekke (1872-1891) van acht maanden oud. Vader Lolke hertrouwde op 19 oktober 1873 met Akke Deinum, de zes jaar jongere zus van zijn overleden vrouw. Jaay en Akke waren dochters van Fekke Gerbens Deinum en Rink Pieters Visser. Lolke en Akke kregen negen kinderen: Jaai (1874-1934), Idskje (1876-1946), Gerben (1878-1953), Lieuwe (1880-1886), Rink (1882-1950), Lolke jr. (1884-1961), Jacobje (1885-1887), Jacobje (1888-1977) en Meintje (1890-1890).

Op 20 september 1883 overleed in Koudum zoon Lolke die op 14 mei 1869 in Warns als eerste kind van Lolke Dokkum en Jaay Deinum was geboren. Deze zoon zat toen als veertienjarige op een internaat in Nijmegen waar hij vanaf januari 1882 een onderwijzersopleiding volgde. In de zomervakantie van 1883 was hij thuis in Koudum waar hij ziek werd en overleed. Er is een flink aantal brieven bewaard gebleven van en aan deze ‘kwekeling’ in de periode 1882-1883 (zie Lolke Dokkum 1869-1883).

Uit die brieven worden we ook wel wat gewaar over het leven van Lolke Dokkum als manufacturier. Naast zijn werk in de winkel reisde hij met handelswaar door Zuidwest-Friesland, waar hij een flink aantal vaste klanten had. Die ging hij te voet langs, soms wel tot aan Tacozijl.  In een brief van 19 september 1882 aan zijn zoon schrijft hij bijvoorbeeld: “Vermoeid van het dagwerk - mijn reis strekte zich heden uit van hier over Hemelum, Bakhuizen en Mirns na Oudemirdum en terug en zoo juist na de maaltijd, 't is nu negen uur - heb ik geen lust meer aan het werk en kan nu geschikt nog een paar regels u schrijven.” En in een brief van 6 februari 1883 merkt hij op: “Deze week heb ik mijn werk te Oudemirdum en Sondel en heb zoo als ge weet vrij wat te loopen wanneer het nu maar niet al te onstuimig is, in het laatst van de week zal ik een nacht denk ik te Sondel logeren.”

In 1892 overleed zijn tweede vrouw, Akke Deinum, en ook nu bleef Lolke weer achter met een aantal nog jonge kinderen. Lolke trouwde voor de derde keer in maart 1893 met de 19 jaar jongere Tjerkje de Vries uit Koudum. Ze kregen twee dochters. Op 23 januari 1894 werd Antje geboren en Gerbrig op 4 februari 1901. Ze werden later de ‘Dames Dokkum’ genoemd. Antje overleed in 1976, Gerbrig in 1978.

De zonen Gerben en Lolke jr. begonnen ieder eenzelfde zaak als hun vader. Gerben in Sneek en Lolke jr. in het pand aan de Hoogstraat in Koudum. Lolke sr. verzorgde heel lang de inkoop voor deze zaken, nog toen hij 80 jaar was. De manufacturenwinkel in Koudum werd in 1930 overgenomen door de Dames Dokkum toen Lolke jr. kassier werd bij de Boerenleenbank. In 1937 werd het pand aan de Hoofdstraat afgebroken en werd de toenmalige woning van Lolke jr. aan de Hoogstraat nr. 4 verbouwd, waarna de Dames Dokkum er tot 1972 woonden en hun manufacturenwinkel dreven.

Lolke Dokkum was een sterke man, hij leefde lang ondanks veel tegenslagen zowel privé als op zakelijk gebied. Hij werd 95 jaar oud en stierf op 15 januari 1938. Hij was actief op diverse terreinen. Zo werd hij in 1881 commandeur bij de perspomp van de brandweer te Koudum en in 1888 wethouder van de gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde (H.O.N.). In de gemeenteraadsvergadering van 14 juli 1913 werd stilgestaan bij het feit “dat de heer L. Dokkum […] thans 25 jaar onafgebroken wethouder is geweest” (Leeuwarder Courant, 26-7-1913). In 1892 werd hij lid van de Provinciale Staten van Friesland voor de ARP. In 1904 werd hij benoemd tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand in de  gemeente H.O.N. en in 1913 werd hij lid van de ‘commissie van aanslag voor de belasting op bedrijfs- en andere inkomsten voor de kring Gaasterland, H.O.N., Sloten, Stavoren, Hindeloopen en Lemsterland’.

Artikel geschreven door Hendrik de Jong. Aangepast maart 2023 door Jelle van der Meulen. Foto Lolke Dokkum en informatie beschikbaar gesteld door Dick van Santbrink te Almere.